Görmeden Görmek, Duymadan Duyurmak: Engellilikle Kurulan İnsanlık Köprüsü
Engellilik, bir eksiklik değil; insanın farklılıklarla var olma biçimidir. Engelli bireyler, birer “engel” değil, hayatın çok sesli, çok renkli hakikatidir. Onları anlamaya çalışmak, insan olmanın en yüce adımlarından biridir. Toplumsal vicdan, sadece kanunlarla değil; davranışlarla, kelimelerle, bakışlarla sınanır. toplumun aynasında insanlığı arayanlar için bir pusula, bir çağrıdır.
GÖRME ENGELLİLER: GÖZLER KAPALIYKEN BİLE IŞIĞI GÖREBİLMEK
Görme engelliler için en büyük engel gözlerinde değil, karşılaştıkları önyargılardadır. Karanlıkta yürüyen biri, sizden sadece ışık değil; anlayış bekler.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Sessizce ve nazikçe yardım teklif edin: “Merhaba, bir desteğe ihtiyacınız var mı?” demeniz yeterlidir.
Koluna izinsiz dokunmayın; kişisel alanlarına saygı duyun.
Beyaz baston bir araç değil, özgürlüğün sembolüdür; bastona değil, bireye bakın.
Refakatçisi varsa bile, iletişimi doğrudan görme engelli bireyle kurun.
Onların yerine karar vermeyin; kendi hayatlarını yönlendirme hakkı tanıyın.
İŞİTME ENGELLİLER: SESSİZLİĞİN DERİNLİĞİNİ DUYABİLMEK
İşitme engelliler, duyamayabilir ama duymak her zaman anlamak değildir. Sessizliğin içinde incelikli bir dünya gizlidir.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Dudaklarınızı net ve yavaş hareket ettirin.
Jest ve mimiklerle ifadelerinizi destekleyin.
Göz teması kurarak güven verin.
Sabırlı olun; gerekirse mesajınızı yazın.
“İşaret dili bilmiyorum ki!” yerine, öğrenmeye açık olun.
Küçümseyici ya da alaycı söylemlerden uzak durun.
OTİZM SPEKTRUMUNDAKİ BİREYLER: RUTİNLERİN ŞİİRİNDE KENDİNİ BULMAK
Otistik bireyler, dünyayı farklı filtrelerle algılar. Onların düzeni, bizim karmaşamıza şiir gibi gelebilir.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Rutinlerini bozmamaya özen gösterin.
Bağırdığında, yargılamadan nedenini anlamaya çalışın.
Göz teması kuramıyorsa, bu bir saygısızlık değil, duyusal bir kaçıştır.
Fiziksel temasa izinsiz bulunmayın.
Takıntılı ilgilerini küçümsemeyin; onların dünyaya tutunma biçimidir.
Net, sade ve açık iletişim kurun.
ZİHİNSEL ENGELLİ BİREYLER: SADELİĞİN İÇİNDEKİ DERİN ANLAMI FARK ETMEK
Zihinsel engelli bireyler, algılarını farklı yollarla ifade eder. Bu bir eksiklik değil, farklılık biçimidir.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Konuşmalarınızda basit ve açık ifadeler kullanın.
Sabırlı olun; kendilerini ifade etmeleri zaman alabilir.
Kendi kararlarını vermelerine destek olun.
Gülümseyin, ama acıyarak değil; insanca, samimi bir şekilde.
Ailelerine gereksiz nasihatler vermeyin.
ORTOPEDİK ENGELLİLER: BEDENİ SINIRLARIN ÖTESİNDE ANLAMAK
Yürüyememek, koşamamak, bedenin kısıtlı olması; insan olmanın önüne geçemez. Hareket kısıtlılığı, ruhun engeli değildir.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Onların yerine itmeyin, taşımayın; yardım teklif edin.
Tekerlekli sandalyeye değil, onun sahibine odaklanın.
Asansörleri işgal etmeyin; onların da yaşam alanlarına saygı duyun.
“Sen yapamazsın” yerine, “Nasıl destek olabilirim?” deyin.
DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU OLANLAR: KELİMELERİN ARDINDAKİ DUYGUYU DUYMAK
Kelimeleri söylemek zor olabilir; ama hissettirmek için tek yol konuşmak değildir.
Doğru Yaklaşım Becerileri:
Cümlelerini tamamlamayın; zaman verin.
Sabırlı olun; iletişim biçimleri farklıdır ama gerçektir.
Gülmeyin, dalga geçmeyin; bu bir engel değil, sadece bir farklılıktır.
TOPLUMSAL EMPATİ: ENGELLİ DEĞİL, FARKLI BİREYLER
Empati, bir başkasının ayakkabılarını giymek değildir; onun hangi yollardan yürüdüğünü anlamaya çalışmaktır.
Unutmayın:
Engelli birey size dokunduğunda bu bir tehdit değil, güven arayışıdır.
Sokakta onlara “vah vah” demek değil, “merhaba” demek gerekir.
“Bu çocuk buraya niye getirilmiş?” yerine, onun da topluma ait olduğunu hatırlayın.
Saygı bulaşıcıdır; bir kişi değiştiğinde toplum dönüşür.
SONSÖZ: DESTEK OLAMIYORSAN, ENGEL DE OLMA
Engelli bireyler sizin acıma duygunuza değil, hak ettikleri eşitliğe ve saygıya ihtiyaç duyar. Toplumun gerçek gücü, en savunmasız bireyine verdiği değerle ölçülür.
REHBER
BAĞIMSIZ YAŞAM KOÇU
ENGELLİ HAK SAVUNUCUSU
AKTİVİST – YAZAR – MİLLİ YÜZÜCÜ – ŞAİR – YAZILIMCI
SAKARYALI YUSUF DURDURMUŞ
